Wethouder Van Hooijdonk wil 150 Utrechters aanwijzen door middel van loting. Deze 150 mensen moeten dan bedenken hoe het energiegebruik in en door Utrecht kan worden teruggedrongen. Die 150 mensen hoeven dat niet alleen te doen. Ze krijgen de steun van deskundige ambtenaren.

Het plan oogt democratisch. Immers, nu zouden de mensen het zelf eens een keer voor het zeggen krijgen. Van Hooijdonk is blijkbaar nogal onder de indruk van David Van Reybrouck, die het boekje schreef "Tegen de verkiezingen".

Van Reybrouck stelt terecht vast dat er niet zoveel van onze democratie terecht komt, want wij worden ondanks de verkiezingen geregeerd door een hele kleine groep van invloedrijke ambtenaren en ondernemers. Dat geldt ook voor de gemeente Utrecht.

De vraag is echter of het door loting aanwijzen van een gezelschap burgers helpt om de democratie weer vlot te trekken. Om een paar redenen is dat een illusie.

Eén van de problemen van onze democratie is de enorme invloed van de "vierde macht", de macht van hoge en deskundige ambtenaren (waar grote ondernemers bij in en uit lopen). Die door loting aangewezen burgers worden natuurlijk heel makkelijk door die doorgewinterde ambtenaren beïnvloed. Met andere woorden: de participatie door loting versterkt de toch al aanzienlijke invloed van de vierde macht.

Stel je nu eens voor dat die 150 burgers een plan opstellen waarmee een streep wordt gehaald door al die energieverslindende bouwactiviteiten in Utrecht (kantoren en wegen) en het groeiende wegverkeer. De kans dat de gemeenteraad dat vervolgens accepteert en dat dat door de ambtelijke dienst braaf wordt uitgevoerd is nul. Dat zou namelijk een groot deel van onze ambtenaren brodeloos maken.

Van Hooijdonk zou eens moeten praten met wat oudere van haar partijgenoten. Die zullen haar vertellen dat in de 70-er en 80-er jaren de nodige ervaring is opgedaan met allerlei vormen van directe democratie en dat daar niets van terecht is gekomen. Al die experimenten zijn stuk gelopen omdat hoge ambtenaren en invloedrijke ondernemers niet zomaar afstand doen van hun macht.

Met andere woorden: eerst zouden de politieke partijen in de gemeenteraad er voor moeten zorgen dat ze zelf over de macht beschikken om plannen door te voeren die door burgers zijn bedacht. Zolang de gemeenteraad echter zelf onder de voet wordt gelopen door de ambtelijke dienst en een stel grote lokale ondernemers is er geen enkele garantie dat er iets met inspraakresultaten gebeurt.

Kees van Oosten